مکیدن انگشت شست یا پستانک توسط کودکان متداول بوه و کاملا طبیعی است. در بسیاری از کودکان از سنین اولیه تا حدود چهار سالگی این عادت رایج می‌باشد.
اگر کودک شما شروع به از دست دادن دندان‌های شیری خود نموده و آغاز رویش دندان‌های دائمی خود را دارد، بسیار اهمیت دارد که دیگر اقدام به مکیدن انگشت نکند. زیرا این عادت می‌تواند منجر به بد شکل شدن سقف دهان یا کام (malformed roof of the mouth) شود. همچنین می‌تواند موجب جابجایی فک بالا و پایین شده و نحوه تکلم کودک را تحت تاثیر قرار دهد. همه این موارد در نهایت مشکلات آتی و درمانهای پیچیده ارتودنسی را به همراه خواهد داشت.
چرا کودکان انگشت خود را می‌مکند
همانند بسیاری از والدین شما ممکن است نگران مکیدن پستانک یا انگشتان کودک خود باشید. ممکن است نگران مضر بودن آن باشید، یا اینکه در چه سنی باید متوقف شود و اگر این عادت در کودک شما باقی ماند و متوقف نشد چه باید انجام دهید.
ابتدا خیالتان راحت باشد که این نوع عادت مکیدن، یک واکنش غیر ارادی و طبیعی نوزاد است. آنها از وقتی که در رحم مادر قرار دارند شروع به مکیدن انگشت شست یا دیگر انگشت‌ها می‌نمایند.
نوزادان و کودکان خردسال ممکن است انگشت شست، سایر انگشت‌ها، پستانک و دیگر اشیاء را بمکند. این رفتار باعث می‌شود آنها احساس امنیت و شادی کنند و این امر به آنها کمک می‌کند تا در مورد دنیای خود بیاموزند.
کودک در مواقعی که دچار اضطراب شده و به او سخت می‌گذرد مثلا زمانی که در کنار والدین خود نیست، یا اطراف او پر از غریبه‌‌ها باشد یا در یک محیط ناآشنا، با قرار دادن انگشت شست یا سایر انگشتان خود در دهان، باعث می‌شود تا به او احساس امنیت دست بدهد. از آنجایی که مکیدن انگشت باعث ریلکس شدن (آرامش بخشی) او می‌شود، و همچنین می‌تواند در به خواب رفتن او موثر باشد، به همین دلیل در کودکان خردسال شاهد هستیم که بعد از ظهر یا در زمان خستگی اقدام به مکیدن شست می‌کنند.
مکیدن باعث ایجاد آرامش در کودک شده و تسکین دهنده است. به همین دلیل چه انگشتان خود باشد چه پستانکی که شما به او داده‌اید، آنرا برای مکیدن در دهان خود قرار می‌دهد.
عوارض مکیدن انگشت شست یا سایر انگشتان
مکیدن شست یا دیگر انگشتان در اغلب کودکان حتی برای مدت کوتاه وجود دارد. اما اگر تبدیل به یک عادت طولانی مدت شود عوارضی را در پی خواهد داشت.
عادت طولانی مدت مکیدن انگشت شست می‌تواند منجر به ایجاد مشکل در روند رشد دهان و چیدمان دندان‌ها شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد تغییر در (شکل) سقف دهان شود.
مکیدن شست برای مدت طولانی می‌تواند منجر به باز شدن بایت (open bite) (فاصله بین دندان‌های جلویی در فک بالا و پایین) شود و پس از آن با قرار گرفتن و حرکت دادن زبان در این فضا، این فاصله به صورت دائمی باقی خواهد ماند.
در کودکانی که دندان‌های آنها رویش نموده، مکیدن افراطی و بیش از اندازه پستانک می‌تواند منجر به عفونت گوش میانی (middle-ear infections) شود.
به دلیل اینکه مکیدن انگشت نحوه رویش و چیدمان دندان‌ها و فک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در نتیجه گفتار کودک و نحوه صحبت کردن اون نیز تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. این مساله می‌تواند باعث شود کودک نوک زبانی صحبت کند یا حروف را به شکل مناسبی تلفظ نکند.
روش‌های ترک عادت مکیدن
پستانک نیز روی دندان‌ها همان تاثیری را دارد که مکیدن انگشتان دارد. هرچند، عادت مکیدن پستانک راحت‌تر می‌تواند ترک شود. اگر به نوزاد پستانک می‌دهید حتما تمیز باشد. هرگز قبل از دادن پستانک به نوزاد، آن را به شکر، عسل یا سایر شیرینی جات آغشته نکنید.
بیشتر کودکان بین سنین 2 تا 4 سالگی خودشان به صورت طبیعی از مکیدن شست و سایر انگشتان دست می‌کشند. این رفتار به تدریج در طول این دوره کاهش می‌یابد زیرا کودک بیشتر زمان بیداری‌اش را به کنجکاوی محیط اطراف خود می‌گذراند. در نتیجه لازم نیست والدین اقدامی برای ترک عادت کودک انجام دهند.
همچنین کودکانی که به مهد کودک یا مدرسه می‌روند در اثر واکنش هم سن و سالان خود دست از قرار دادن انگشت داخل دهان می‌کشند.
اگر کودک بعد از 4 سالگی هنوز عادت مکیدن شست را به همراه داشت، والدین باید به تدریج او را از این کار منع کنند. البته نباید فشار بیش از حد به کودک وارد کرد تا آسیب نبیند.
چگونه به کودک خود در ترک این عادت کمک کنید
- به جای سرزنش کردن کودک برای مکیدن انگشت، با تمجید کردن از او، کودک را به انجام ندادن این کار تشویق کنید.
- عموما کودکان وقتی احساس ناامنی می‌کنند شروع به مکیدن انگشت خود می‌کنند. تلاش کنید عامل اضطراب را برطرف کنید و باعث آرامش کودک شوید.
- وقتی کودک استرس ندارد و در فشار نیست خیلی مودبانه به او یادآوری کنید.
- برای او پاداش در نظر بگیرید. علاقه‌مندی‌های کوچک او می‌تواند عاملی برای همراهی او با شما شود.
- اگر کودکی که در شرایط سخت قرار دارد، مثل زمانی که والدین در کنارش نیستند، از مکیدن انگشت اجتناب می‌کند با جایزه دادن او را مورد تشویق قرار دهید.
اگر این روش‌ها پاسخ گو نبود، هنگام شب در زمان خوابیدن کودک، دور انگشت شست او را با چسپ زخم ببندید و یا ازیک دستکش که انگشست شست را بپوشاند استفاده نمایید . در صورت بر طرف نشدن عادت با روش های فوق به دندانپزشک کودک خود مراجعه نموده تا در صورت نیاز وسیله ای مخصوص برای کودک ساخته شود تا به ترک عادت کودک کمک کند و همزمان ناهنجاری های ایجاد شده را اصلاح نماید.
